Nu archieven steeds beter digitaal toegankelijk worden duiken er zo nu en dan bijzondere foto’s uit (of van) Weesp op. Sommige zijn zeer oud. Maar wat is eigenlijk de oudst bekend foto van Weesp? We hebben een aantal kandidaten!
Fotografie wordt uitgevonden in 1826. Maar het zijn de ontwikkelingen tussen 1837 en 1850 die fotografie een boost geven. In 1839 wordt de oudst bekende foto van Nederland gemaakt. Vanaf 1850 wordt de techniek beter en gaan steeds meer Nederlanders fotograferen.
Kandidaat 1: burgemeester De Bruijn Janszoon
Volgens het archief RHC Vecht en Venen (of in gewone Weespermensentaal: het gemeentearchief) is deze foto van burgemeester De Bruijn Janszoon uit 1856 de oudst bekende foto van Weesp. Een bijzondere foto, dat zeker. Hij dook op in 2014. Maar of het de oudste is….?
Kandidaat 2: De ’s Gravelandsche Poort
Ook uit 1856 is namelijk deze bijzondere stereofoto van de Lange Vechtbrug in Weesp. Wat de foto zo bijzonder maakt is niet de brug, maar wat er achter de brug is te zien. Daar zien we namelijk een heel klein stukje van de ’s Gravelandsche poort: de 17de eeuwse stadspoort van Weesp aan de kant van de ‘s-Gravelandseweg.
De poort werd zo rond 1859/1860 afgebroken om plaats te maken voor het huidige torenfort aan de Ossenmarkt (oplevering 1861).
Kandidaat 3 & 4: De stokerij van d’Arrest
Op de plek van de huidige Laurentiuskerk stonden ooit de jeneverstokerij en (woon)huis van burgemeester Jean d’Arrest. Op een miraculeuze manier zijn daar twee foto’s van bewaard gebleven.
De stokerij werd eind 18de eeuw gekocht uit de boedel van de overleden d’Arrest door de katholieke parochie die het trotse complex ombouwden tot kerk. Deze foto’s tonen de tot schuilkerk verbouwde stokerij.
Het toont het complex voordat het in 1874 plaats moest maken voor de huidige Laurentiuskerk. Een exacte datering van bovenstaande foto’s ontbreekt daarmee, maar het kan niet uitgesloten worden dat ze voor 1856 zijn gemaakt. Daarom vind ik het kanshebbers.
De auteur is trouwens van bovenstaande twee afbeeldingen hard op zoek naar het origineel of de verblijfplaats ervan. Dit zijn slechte scans er staan mogelijk zeer interessante details op deze foto’s. Weet u waar de originelen zijn?
Outsider: de molens
Op de plek van de huidige molen De Vriendschap stond vroeger een andere molen, die heette ook De Vriendschap. Die eerste De Vriendschap brandde in 1899 af na een blikseminslag. In de collectie van het Rijksmuseum is deze foto bewaard gebleven van molens d’Eendragt en De Vriendschap (rechts). Deze molen De Vriendschap is echter de oude molen De Vriendschap en daarmee is de foto van voor 1899. (Volgt u het nog, eigenlijk?)
Maar er zijn aanwijzingen dat de foto wel eens veel ouder kan zijn. Zo heeft de molen d’Eendragt nog een aantal kenmerken die de foto waarschijnlijk ouder dan 1885 maken. En de bewegingsonscherpte van de mannen in de roeiboot op de voorgrond verraden een lange sluitertijd. En dat terwijl de foto op klaarlichte dag is genomen. Dat betekent dat er relatief lang is belicht, en dat op zichzelf wijst weer op een oude foto, want in de begindagen was de fototechniek nog niet zo best.
Daarom is deze foto een buitenbeentje, maar wellicht wel een kanshebber.
Conclusie
Hierboven 5 foto’s uit mijn collectie die kunnen meedingen naar de titel ‘oudste foto van Weesp’. Waarvan er met zekerheid twee uit 1856. Dat maakt de foto’s bijzonder. Maar we zullen waarschijnlijk nooit weten wat nu echt de oudste foto is.
Toch duiken er nog dagelijks oude foto’s van Weesp op. Dus het kan zo maar zijn dat deze conclusie morgen weer compleet achterhaald is. Lang leve het internet!