Wie in Weesp weet dat de stad ooit een kasteel heeft gehad? Ons eigen Muiderslot! Er is eigenlijk veel te weinig bekend over dit kasteel, en er zou eigenlijk eens een goed (veld)onderzoek naar plaats moeten vinden.
Het Weesper kasteel heet ‘Huis ten Bosch’ en heeft gelegen op de plek van de huidige boerderij ‘Huis ten Bosch’, vanuit Weesp gezien aan de provinciale weg naar Bussum, vlak over de Vechtbrug links. Kasteel Huis ten Bosch lag aan de Vecht, vlak bij het voormalige gehucht UItermeer.
Gehucht Uitermeer? Was daar een dorpje dan? Ja! Het gehucht Uitermeer moet in de 10de eeuw zijn ontstaan. Het lag ongeveer op de plek van het huidige fort Uitermeer. Niet onlogisch, het lag daar in de bocht van de Vecht en vlak aan het Naardermeer, op een kruispunt van waterwegen. Het einde van het gehucht Uitermeer is bekend: in 1673 (een jaar na het rampjaar) werd het, waarschijnlijk door de Fransen flink geteisterde gehucht, afgebroken om plaats te maken voor de militaire versterkingen die de basis vormen voor het huidige fort Uitermeer.
Huis Ten Bosch was een omgracht kasteel met een voorburcht en een hoofdburcht. De meningen verschillen wanneer het is gebouwd, maar waarschijnlijk is dat het eerste kwart van de 13de eeuw geweest. Op de rand van het Naardermeer was plek zeer strategisch voor de familie Van Amstel die toen in deze contreien de dienst uitmaakte. Waarschijnlijk waren de inkomsten uit de visserij en de jacht dat wat verdedigd moest worden tegen anderen.
Er is heel veel wetenschappelijke studie gedaan naar hoe en waarom Huis Ten Bosch gesticht moet zijn. En dan met name over de concurrentie van de familie Van Amstel met anderen over de rechten voor visserij in de omgeving. Specifiek is het goed de studies te lezen van Anton Cruysheer, onderaan dit artikel staan de links.
Als stichter van het kasteel wordt Egbertus van den Bosch (± 1180-1227) genoemd. Van den Bosch wordt ook wel Van Amstel genoemd.
Het kasteel kent een boeiende geschiedenis. Zo zou het maar liefst vier keer zijn belegerd, verwoest en opnieuw opgebouwd: in 1408, 1426, 1514 en 1672. Nooit is goed onderzocht hoe dat kasteel in al die keren dat het opnieuw opgebouwd is, er uit heeft gezien.
Weesp ligt in de Middeleeuwen precies in het grensgebied tussen de macht van de graven van Holland en de bisschop van Utrecht in. Dat is de stad meerdere keren duur komen te staan, en kennelijk dus ook het Huis Ten Bosch.
Het einde van Huis Ten Bosch komt in het rampjaar jaar 1672. De Fransen trekken Nederland binnen en naderen Weesp tot aan de rand van de Waterlinie. Weesp ligt aan de veilige kant van de Waterlinie, maar Huis Ten Bosch ligt aan de andere kant van het water. De Fransen blijven een hele winter steken aan de overkant van het water en steken uit woede veel kastelen en andere kostbare eigendommen in brand en breken ze af. Zo ook Huis Ten Bosch.
In het jaar daarop werd besloten de militaire versterking niet meer terug te bouwen als kasteel, maar als een vesting vormgegeven volgens de nieuwste militaire maatstaven: de voorloper van het huidige fort Uitermeer.
Het is opvallend dat er nooit echt goed veldonderzoek naar Huis Ten Bosch is geweest. Er zijn tal van aanwijzingen dat het een meer dan interessante archeologische locatie is en ook de plek is bekend. Volgens overleveringen is er in het begin van 20ste eeuw nog wel steen en puin weggehaald van de plek. Een archeologisch vooronderzoek in 2005 leverde echter weinig materiaal op, maar het is de vraag of dat wel op de juiste plek is uitgevoerd.
De kadastrale kaart van begin 19de eeuw uit deze omgeving laat de oude gracht van het kasteel nog duidelijk zien. Wie nu op de plek kijkt met Google Maps, ziet alleen nog gras. Al laat de hoogtekaart heel lichtjes zien dat er kleine hoogteverschillen in het weiland zitten. De oude muren?
Bronnen:
www.academia.edu/3104052/_2009_Kasteel_Huis_Ten_Bosch_te_Weesp www.academia.edu/3104063/_2009_Kasteel_Huis_Ten_Bosch_te_Weesp_deel_2_
https://kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=69
beeldbank.cultureelerfgoed.nl
https://www.dbnl.org/tekst/_bij005187701_01/_bij005187701_01_0018.php
https://noord-hollandsarchief.nl/
https://www.rijksmuseum.nl/nl/zoeken/objecten?q=bosch+weesp&p=1&ps=12&st=Objects&ii=10#/BI-1891-3186-2(R),10
https://nl.wikipedia.org/wiki/Uitermeer
Boeiend om te lezen. Mooie website. Veel succes met het voortzetten er van.
Bijzonder boeiend!
Interessant om te lezen.
Wát een spannend verhaal. Ik weet nog uit mijn ‘begintijd’ in Weesp dat de gemeente of een andere instantie een min of meer officieel onderzoek had laten doen naar het kasteel op die bewuste plek bij de Vechtbrug. Toen kwam er dus een persbericht van de gemeente dat het kasteel daar nooit is geweest. Maarrrrr…misschien hebben ze zich vergist in de plek????