In 2025 viert onze fusiepartner Amsterdam, 750 jaar Amsterdam, met een groots stadsfeest. Leuk, maar wij kunnen in dat jaar gewoon 869 jaar Weesp vieren. En laten we dat maar meteen groots doen!
Niks over het verdwenen kasteel, deze keer? Nee! Er zijn heel veel leuk ontwikkelingen rondom mijn zoektocht naar Huis ten Bosch, maar daarover later meer.
Maar hoe kan dat? Weesp vierde toch in 2005 nog 650 stadsrechten? Dat klopt! Maar Amsterdam viert in 2025 niet 750 jaar stadsrechten, maar Amsterdam neemt daarbij de eerste vermelding van de stad als het ijkpunt. En dan scoort Weesp toch beter.
Geboorte Amsterdam
De geboortedatum van de stad Amsterdam is bepaald op 27 oktober 1275, omdat dat de datum is van het oudst bekende document waarin aan Amsterdam (Amestelledamme) wordt gerefereerd. Toen kregen Amsterdamse handelaren het tolprivilege van graaf Floris V, waarmee ze het recht kregen om hun koopwaar zonder het betalen van tol door het graafschap Holland te vervoeren.
Geboorte Weesp
Passen we dat principe toe op Weesp, dan kunnen we het jaar 1156 als startpunt nemen. Volgens het onvolprezen boek ‘Geschiedenis van Weesp’ van Aukje Zondergeld wordt Weesp dan voor het eerst in een Utrechtse oorkonde genoemd. Ene Egbert van Amstel, ministeriaal van het kapittel van St. Maarten, stelt zich in dat jaar onder meer in het bezit van tienden land in de omgeving van Weesp. En dat is voor het eerst dat Weesp als plaats wordt genoemd.
Weesp is waarschijnlijk nog wel veel ouder dan dat. Er zijn bewijzen dat de de Grote Kerk aan de Nieuwstraat een voorganger had van tufsteen. Die toren moet al voor 1150 zijn gebouwd. Voor de bouw van die toren moet er dus al iets van een nederzetting zijn geweest, want anders was er geen noodzaak tot het oprichten van een kerk.
Sorry Bero
Aukje Zondergeld maakt in haar boek ook korte metten met het idee dat ene Bero van Wesepe de eerste verwijzing naar de plaats Weesp was. Deze Bero dook al rond 1130 op in oorkonden. Maar volgens Aukje Zondergeld slaat de naam van het geslacht ‘Van Wesepe’ niet op Weesp, maar op Wezep. Een aanname die ik ook geloof. In de jeugdjaren van Weesp viel Weesp duidelijk onder de familie Van Amstel, en niet onder een ander geslacht met de naam Van Wesepe. Jammer, Bero.
Stadsrechten
Overigens houdt met de vroegere geboorte de triomftocht van Weesp op Amsterdam ook meteen weer op. Als we de stadsrechten uit uitgangspunt nemen (de Weesper methode van feest vieren) dan krijgt Amsterdam tussen 1300 en 1306 al stadsrechten. Weesp moet nog een halve eeuw wachten en krijgt pas in 1355 stadsrechten.
Daarmee is het ook duidelijk dat Amsterdam na de ‘geboorte’ een veel hardere groei doormaakt dan Weesp. De stad Amsterdam was op een gunstigere plek tot leven gewekt dan Weesp. De stad Weesp blijft de hele middeleeuwen geplaagd door het feit dat de stad in een oorlogszone tussen de graven van Holland en de bisschop van Utrecht ligt. Deze strategische plek aan de Vecht blijkt voor allebei een belangrijk punt. En dus wordt Weesp meerdere malen aangevallen, platgebrand of verstoken van enig voedsel door middel van oorlog. Dat helpt natuurlijk niet echt mee als je een stad wilt bouwen.
Feest
Maar terug naar het feest in 2025. Nu Weesp gaat fuseren met Amsterdam, en Amsterdam drie miljoen euro uittrekt om haar eigen 750-jarig bestaan te vieren, vind ik dat we in Weesp ook wel recht hebben op een feestje. Het is misschien geen lustrum, maar 869 jaar Weesp klinkt wel!
Bronnen:
Geschiedenis van Weesp, Aukje Zondergeld, 1990
Noord-Hollands Archief
Parool.nl