Er is altijd één huisje in Weesp waar mijn Eftelinghart sneller gaat kloppen: de Gouden Reaal op de hoek van de Kerkstraat en de Middenstraat. Met snoezige luikjes, Weespervlaglogootjes en een te groot Rijksmonumentenschild is het erfgoedkitsch van kunstige aard. Al jaren roepen Weespers dat dit het oudste huisje van de stad is. Nou… Nee.
De kitsch was trouwens nog veel erger. Er zijn foto’s uit de jaren zeventig van de vorige eeuw van de Gouden Reaal waar het zo lijkt weggelopen uit een decor van Anton Pieck. Boven het kozijn aan de kant van de Middenstraat was toen kennelijk nog een borstbeeld (!?) te vinden en hingen er ondefinieerbare plantenbakken aan de goot. Mijn oog moet zich sterk vergissen, maar aan de muur hing ook een soort van mededelingenbord. En wat er bij de voordeur in die tijd leek te gebeuren op Romeins-zuilengebied, daar lijken foute sauna’s tegenwoordig van te dromen.
Google leert ons dat de Gouden Reaal tot voor kort te huur was. Voor 1500 euro per maand was het beschikbaar (link naar Google Cache hier). Veel Weespers zeggen dat de Gouden Reaal het oudste huis van Weesp zou zijn. Dat is het niet. Al is het wel oud.
Het is daarbij opvallend dat kennelijk van de Gouden Reaal een exact bouwjaar bekend is: 1697. Ik heb geen idee waarom. Maar dat moet ooit eens goed zijn uitgezocht – zoja, dan hoor ik graag door wie en waar-, of het is onzin. Het is tegenwoordig al moeilijk genoeg om bouwjaren van huizen van voor 1930 vast te stellen, laat staan van 17e-eeuwse huizen. De exacte datering doet bij mij dan ook vooral alarmbellen rinkelen. Al is het op basis van bouwstijl goed mogelijk. Op interne foto’s zijn er aan de andere kant geen opvallende sporen te zien die overigens wijzen op dergelijke ouderdom.
Wat in ieder geval niet origineel is, zijn de kozijnen (en de indeling daarvan), de luiken (in ieder geval niet in die kleuren met logo), de bepleistering en ik ben ook wel benieuwd hoe de Gouden Reaal aan zijn naam komt. Dus lieve lezers, laat u niet in de luren leggen: de Gouden Reaal ziet er vooral oud en middeleeuws uit, maar is dat niet. Het is hooguit laat Gouden Eeuws en dat is niet zo bijzonder.
Ja, maar meneer de betweter, wat is dan echt een oud huis in Weesp? Goede vraag. Het leidt eigenlijk direct tot een tegenvraag: wat maakt een huis oud? Kijk, bij de verbouwing van de voormalige Wereldwinkel aan de Nieuwstraat werd enkele jaren geleden een laat-middeleeuwse kapconstructie gevonden. Al is de voorgevel na-oorlogs en bijzonder middelmatig. In een pand op de hoek van de Slijkstraat met de Hanensteeg is zelfs ooit een kapconstructie gevonden die mogelijk teruggaat van voor de Weesper stadsbrand van 1509, dat is pas oud!
Is dat dan het oudste huis van Weesp? Dat is lastig te zeggen dus. Feit is dat veel huizen in Weesp een hele oude constructie binnen zich dragen zonder dat we dat weten omdat het goed is onderzocht. Op basis van uiterlijke kenmerken is van een aantal huizen aan de Hoogstraat en Achtergracht met zekerheid te zeggen dat ze uit het eerste deel van de 17e eeuw stammen. Die zijn sowieso ouder dan de Gouden Reaal.
En nu? Moeten we ons nu in afgrijzen omdraaien als we langs de Gouden Reaal lopen? Zeker niet. De Gouden Reaal is een mooi stukje Efteling in onze binnenstad. Efteling op de goede manier. Dat verdient waardering en het ziet er mooi uit: laten we er vooral van genieten!
Bronnen:
https://rijksmonumenten.nl/monument/38542/de-gouden-reaal/weesp/
https://www.ensie.nl/monumenten-in-noord-holland/woonhuizen-in-weesp
https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_rijksmonumenten_in_Weesp
Ik dacht dat de Dormter, de slaapzaal van het oude convent, het oudste gebouw van Weesp is. Dat staat achter het stadhuis.